Een olijfboom op z'n graf: Mijn vader's laatste wens
An olive tree upon his grave: My father's last wish [ENGLISH VOICE OVER]
« Article voiceover is in ENGLISH + footnote description»1
Beste lezer,
Hieronder de tekst die ik dit voorjaar (2025) heb gepresenteerd in de Moskee-Tegelen, en in het debatpodium Arminius-Rotterdam: "Hoe staat het er nu voor op de Westelijke Jordaanoever?" U kunt de volledige avond terugluisteren op:
Of
Bedankt voor het lezen en voor het opkomen voor mensen, bomen en voor ons allemaal.
In vrede. سلام
Dochter van Abrahamt
Vanaf de Olijfberg ….
Kijk naar de heuvel aan de overkant. Naar de helling van steen en rotsen, naar de verweerde muur die om de oude stad heen slingert. Een stad die werd gesticht en opgetrokken…steeds door andere handen, steeds in andere handen. Gewikt en gewogen door historie … his-story … Zijn Verhaal.
Van waar we staan zijn alleen de daken zichtbaar.Centraal verrijst een koepel die de zon weerkaatst en de dag verwelkomt. Er omheen zijn mensen aan het bidden, en aan het kopen en verkopen ! Zo begroeten elkaar, ze schelden elkaar uit… ze onderhandelen…
Diep in de berg, onder de grond, onzichtbaar, klinkt hamergeklop en het vegen van kwastjes. Archeologen op zoek naar iets…. Zullen ze het vinden….en zal wat ze vinden – áls ze het vinden – hen verbazen ?
Tussen de twee heuvels ligt een dal met graven, in volgorde van opkomst…..
Drie religies verdeelt over drie begraafplaatsen, verdeelt in de Naam van God. Verdeelt om niks.
De grafstenen zijn oud. De bomen zijn het oudst. Er staan er nog maar een paar.
De meeste zijn omgehakt, neergehaald om plaats te maken voor wegen naar heilige plekken en parkeer plaatsen voor toeristen. Hun verloren grond is nu bedekt door het tapijt van gestorvenen aan onze voeten….
Ze zeggen dat de dood getuige is van alle tijden. Als dat zo is….wat zou ze nu zeggen? “Zoek wraak tot er niets meer over is.” Of Irham, vergeef en heb mededogen, medelijden.
De doden kunnen niet spreken. En als ze spraken zouden hun woorden niet gehoord worden en niet ter harte worden genomen. En zelfs áls ze aanhoord zouden worden, zouden ze niet worden begrepen … uiteindelijk verkeerd uitgelegd. Zelfs degenen met de beste intenties kunnen dingen foutief lezen, de betekenis van woorden missen. Dat gebeurde al eerder. En misschien vormt dit verhaal daarop geen uitzondering.
Bint Ibrahim wijst:
“Kijk!
Dáár….onderaan de muur, links van de gesloten poort. Ze noemen hem ‘De golden gate,’ De Gouden poort…’ Wij noemen hem, baab al Rahma: De poort van Genade: Rahma: Genade * Rahm [stam] baarmoeder.
Jezus is door deze poort gegaan op Palmzondag — [Volgens mijn fellaha oma, het Ezelfeest, omdat destijds de priester van Bethlehem op een ezel naar Jerusalem reed op die dag. Ook zij vierde het al zwaaiend met palmtakken vanuit haar raam in Silwan.]
De begraafplaats
Daar… links - ooooonderaan… naast die boom - liggen mijn oma en opa. Ze zijn naast elkaar begraven, omgeven door familie. Drie van hun kinderen houden hen al gezelschap. Een vierde wilde zich ook bij hen voegen, maar dat werd hem verboden- om politieke redenen. En nu is er nóg één die wacht. Vier andere kinderen zijn begraven aan de andere kant van de rivier. In Jordanië, het land waar ik geboren ben. Die vier konden niet terug -- ik ook niet … wel als toerist met een Nederlandse paspoort (Maar waarschijnlijk niet meer.)
Mijn vaders’ grootste wens was om naast zijn ouders begraven te worden. ‘Wat een beter uitzicht om naar te kijken als je dood bent.’ Zei hij met een glimlach. Hij bedoelde het zicht op de berg van olijven, en zijn huis in Silwan ... waar hij geboren was maar niet terug mocht keren.
Zijn lot is niet bijzonder… hij was slechts één van de 300 duizend Palestijnen die verdreven werden in 1967. Het vervolg op de 800 duizend vluchtelingen in 1948… Een prelude op vandaag – met minstens 50 duizend gesneuvelden in Gaza, tientallen doden in Jenin en Nablus… en meer dan 4000 mensen uit hun huizen verjaagd op de westoever… Het eindigt niet … - het blijft door gaan en het wordt alleen maar erger.
De Bomen
Het lot van hen allemaal is het zelfde lot als dat van de bomen. Alleen al sinds 1967 zijn er bijna miljoen olijfbomen door Israël ontworteld of vernietigd. En in Gaza - vergeet het ... daar zijn geen bomen meer over – geen planten – geen schoonwater... en straks geen mensen meer. Genocide en ecocide.
Toch… blijven de Palestijnen planten ... keer op keer…
Ze zijn zoals de olijfboom Diepgeworteld in het land. Symbool van veerkracht. De olijfboom die niet buigt.
De olijboom die door de rots kan groeien
Een boom die met weinig water - in gezonde en ongezonde grond – een overvloed aan fruit geeft.
Kanaänitische Bruiloft
In het verleden, noemde ze de olijfoogst een ‘Bruiloft.’ Het hele dorp kwam helpen, mannen en vrouwen werkten terwijl de oma’s en opa’s voor de kleintjes zorgde en voor de thee… ze zongen oogstliedjes. Het was een feest.
Nu, is oogsten een slagveld. De felaheen –mensen van het platteland – zijn bang en gehaast. Ze worden vaak overvallen door fanatieke bezetters – vooral tijdens die oogst tijd. Ze worden met stenen bekogeld of bedreigt met een geweer als ze naar hun olijfgaard gaan…
Ze kijken van ver naar hun boomgaarden - verlangend om de bomen te bezoeken die voor hen familieleden zijn... Zoals de bomen verlangen naar de zachte handen die hen ooit verzorgden. Soms komt een bezetter met een ketting zaag en onthoofd een boom van een honderd jaar of meer, terwijl de fellaheen hopeloos huilen. Niemand hoort dat.
Ibrahim: إبراهيم
‘Plant een olijfboom op mijn graf,’ vroeg mijn vader, ‘als herinnering aan de olijfberg waar ik niet mag zijn.’
Ik heb het beloofd.
Hij stierf in 2019. Hij is begraven in het familiegraf van 5 bij 4 – in een dor land - begraafplaats in Jordanië. Het familie perceel is omheind met een grijze afbrokkelende cementen muur van twee meter hoog. Een metaal poortje met een sleutel – ook daar is vandalisme.
Nadat mij vader stierf, heb ik een olijfboom voor hem geplant.
De olijfboom ging dood.
Ik ging terug en plantte er weer één. Deze stierf ook.
Een derde keer plantte ik een olijf… Een derde keer – weer niet.
Ik zal blijven planten, tot dat het lukt…
Zoals de Palestijnen blijven planten
Zoals de olijfboom blijft geven.
Een bruiloft op het puin.
(Copyright 2025 Lana Nasser)
Text in this entry was presented in Dutch for events in Venlo & Rotterdam (Spring, 2025) combing fragments from my upcoming book - Daughter of Abraham & my new play: The whore of Canaan.»